Trabzon, Karadeniz kıyısında yer alan tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ünlü bir şehirdir. Ancak, adının kökeni konusunda farklı görüşler ve teoriler bulunmaktadır. Bu yazıda, Trabzon'un adının etimolojisi hakkında ortaya atılan farklı görüşleri ve bu görüşlerin kökenlerini inceleyeceğiz.
Trapeziıs'den Trabzon'a: İlk İsimlendirme
Trabzon şehrinin adının kökenleri, tarih boyunca değişmiş ve çeşitli dillere uyarlanmıştır. İlk çağlarda, şehre "Trapeziıs" ya da "Trapeza" gibi isimler verildiği bilinmektedir. Bu terimler, Garp dillerinde zaman içinde "Trapezimle" ya da "Trebizonde" gibi şekillerde evrilebilmiştir.
"Trapeza": Yunanca'nın Etkisi
Trabzon'un adının kökeniyle ilgili en dikkat çekici teorilerden biri, Yunanca'dan gelen "Trapeza" kelimesiyle ilişkilidir. Eski Yunanca'da "dikdörtgen biçiminde masa, ya da sofra" anlamına gelen bu kelime, yöre halkının önünde bulunan düz taşlardan esinlenerek "Trabzon" adının verildiği şeklinde anlatılır. Miletlilerin şehri "üzeri düz masa" şeklindeki taşlardan esinlenerek adlandırdığı düşünülür.
"Ti Beron-Ti Baron" Teorisi
Trabzon'un adının kökeni konusunda bir diğer teori ise "Ti beron-Ti baron" sözcükleriyle ilişkilidir. Bu teori, Arap tarihlerinde "Tibarende", "Tibarite", "Trabende", "Trabzende" gibi farklı şekillerde yazılan isimlerden türemiş olabileceğini savunmaktadır.
Evliya Çelebi'nin Görüşü
Ünlü Türk Seyyahı Evliya Çelebi, seyahatnamesinde Trabzon'un adının kökeni hakkında ilginç bilgiler sunar. Ona göre, Trabzon'un adı "Turâb-ı Zen" (kadın sesi) veya "Târab-ı Efzun" (büyülü toprak) gibi anlamlara gelebilir. Bu görüş, adın tarihi ve kültürel derinliğini yansıtan ilginç bir teoridir.
"Trab" ve "Zon" İsimlerinin Birleşimi
Trabzon'un adının kökeni konusunda öne sürülen bir başka teori ise "Trab" ve "Zon" kelimelerinin birleşimine dayanır. Bu teoriye göre, "Trab" Orta Asya'dan gelen bir Türk boyunun adıdır ve "Zon" ise bir mekan adıdır. Bu boyun mekanlaşması sonucunda yeni mekanın adı "Trabzon" olarak belirlenmiştir. "Trapez-üsa" kelimesi ise "spor ülkesi" anlamına gelir ve bu tabir, sportmen ve cengaver olarak bilinen "Trab" Türklerine atfedilir.