Anadolu'nun en eski ve köklü uygarlıklarından biri olan Hititlerin kaya kitabelerinde, Adana'ya dair ilk yazılı kayıtlara rastlanır. M.Ö. 1650 yıllarına tarihlenen Boğazköy metinlerinde, "URU ADANIA" yani "ADANA BÖLGESI" ifadesi geçmektedir. Bu metinlerden yola çıkarak, ADANA isminin en az 3640 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu söylemek mümkündür.
Adana İsmi ve Tarih Arayışı
Eski çağlarda Seyhan Nehri kıyılarının bol miktarda söğüt ağacı ile kaplı olması ve bu ağacın Mezopotamya kavimleri tarafından "AND ağacı" olarak tanınması, Adana isminin oluşumunda etkili olmuş olabilir. Bu görüşe göre, bölgenin coğrafi özellikleriyle yerel bitki örtüsü isim oluşumunda rol oynamış olabilir.
Bir başka teoriye göre ise, ormanlık alanlarda yaşayan Fırtına Tanrısı "ADAD"ın (Tesup) adının, Toroslar ve Seyhan Nehri bölgesinin oluşturduğu Adana yöresine isim olarak verildiği düşünülüyor. Bu görüşe göre, tanrının ismi coğrafi bir etkileşimle yöre ismini oluşturmuş olabilir.
Çukurova: Doğanın İlhamı
Türkler'in Torosları aşarak güneye doğru yayılması sırasında, bölgeye "Çukurova" adını vermeleri de doğanın insanlara verdiği ilhamın güzel bir örneği olarak kabul edilebilir. Bereketli topraklar ve düz bir görünüm, bu adlandırmanın temelini oluşturmuştur. Günümüzde hala "Çukurova" olarak bilinen bu bölge, Türklerin doğadan aldığı ilhamın somut bir ifadesidir.
Kilikya ve Silisya: İsimlerin Kökeni
Bölgenin tarihi adlarından olan "Kilikya" ve "Silisya", zengin kireç (Kilkin) ve çakmak taşı (Silex) madenlerine dayanarak verilmiştir. Coğrafi özellikler ve maden kaynakları, bu isimlerin oluşumunda etkili olmuştur. Böylece, coğrafyanın ve doğal kaynakların isimlendirmeye nasıl yön verdiği açıkça görülmektedir.
Adana: Tarih Boyunca İsim Değişimleri
Osmanlı İmparatorluğu yönetimi altında, Adana'nın ismi farklı şekillerde yazılmıştır. Erde-na, Edene, Ezene ve hatta Azana gibi farklı yazılışlar, eski tahrir defterlerinde, sicil kayıtlarında ve fermanlarda yer almıştır. Bu çeşitlilik, Osmanlı döneminin Adana ismi üzerindeki etkisini gösterir.
1865 yılından itibaren, gezici aşiretlerin bölgeye yerleştirilmesi ve toprağa bağlanması sürecinde, Adana ismi resmi kayıtlarda ve tescil edilerek "ADANA" olarak yer almıştır. Bu dönemde alınan resmi kayıtlar, Adana isminin günümüze nasıl ulaştığını gösteren belirgin bir adım olmuştur.