Muğla, ilk yerleşimlerin başlangıçlarına kesin bir bilgi olmaksızın eski dönemlerden bu yana çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yaptı. Kaynaklara göre, Muğla ve çevresinin tarihi MÖ 3000'li yıllara kadar uzanıyor.
Bazı kaynaklarda bu bölgenin ilk sakinlerinin Hititler olduğu ve efsaneye göre Hititler'in şehrin tarihini başlattığı ve bölgeye Lugga adını verdikleri belirtilir. Ancak, bu bölgenin tarihi olarak İç Karya olarak anıldığı ve Hititlerce MÖ 2000'de tanınan bir medeniyet olan Karya'nın Muğla'nın ilk yerleşiminden önce var olduğu bilinmektedir.
Bugünkü coğrafi yapıda, kuzeyde Söke, Aydın, Nazilli üzerinden güneyde Dalaman'a kadar uzanan bölge, tarih boyunca Karya (Caria) olarak anılmıştır. Bu bölge, kuzeyde Lidya'lılar (Lydia), güneyde Likya'lılar (Lycia) ve Anadolu içinde ise Frigya (Phrygia) hükümranlığı altındaki bölgelere komşuluk etmiştir.
Muğla'nın eski isimleri
'Muğla' adının kaynağı ise çeşitli teorilerle anlatılıyor. İlkinde, Muğla adının "Mobella, Mobolia, Moğola" gibi kentin Antik Çağ'daki isimlerinden türediği iddia edilir. Ancak en yaygın teori, ilin adının Selçuklu Sultanı Kılıçarslan'ın komutanlarından Muğlu Bey'inden geldiği yönünde. Büyük ihtimalle Muğlu Bey, bölgeyi fethettiği için bölgeye kendi adı verilmiş ve zamanla "Muğlu" adı "Muğla" şekline dönüşmüştür.