Esnaf odaları hakkında sizlerden gelen çeşitli sorulara istinaden hem cevap hem de bilgilendirme amacıyla bu makaleyi yazıyorum. Bilgi olarak bulunsun.
Ülkemizde değişik meslek kollarında faaliyet gösteren çok sayıda kamu kurumu niteliğinde meslek odaları ile esnaf ve sanatkârlar odaları bulunmakta, bu kuruluşların da bağlı olduğu birlikler, federasyonlar ve konfederasyonlar faaliyet göstermektedir.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu kayıtlarına göre ülkemizde faaliyet gösteren 2.227.319 esnaf, 2.441.898 işyeri ile 2.994 esnaf odası mevcuttur.
İlimizde ise, 20.342 esnaf, 21.945 işyeri ile 34 esnaf odası mevcuttur.
(Kaynak: https://www.tesk.org.tr/ Ulaşım 31.10.2023)
Ticaret Bakanlığı TTBS verilerine göre de toplam işletmelerin yaklaşık 55.000 tanesini emlak işletmeleri oluşturmaktadır.
İlimizde ise Ticaret Bakanlığı taşınmaz yetki belgesine sahip 754 emlak işletmesi faaliyet göstermektedir. (Kaynak: https://ttbs.gtb.gov.tr/ Ulaşım Kasım 2023)
Oda seçimleri dört yılda bir yapılır ve bu seçimlerde oda başkanı ile yönetim kurulu üyeleri seçilmektedir. Son seçimler 2022 yılında yapılmıştır.
Emlak işletmesi sahibi olup genel kurul toplantı tarihinden en az altı ay önce odaya kaydolmuş olanlar bu seçimlere katılıp oy kullanır. Genel kurul üyelerinin toplantıya bizzat katılmaları gerekli olup, vekâlet kabul edilmez. Ancak genel kurul üyelerinden birden fazla emlak işletmesi sahibi ise her temsil hakları için ayrı oy hakkı vardır.
Esnaf ve Sanatkârlar Odası nasıl kurulur?
Esnaf odaları oda kurulmak istenen yerleşim yerinde çalışmakta olan sanat, hizmet ve meslek sahipleri ile esnaftan en az 500 kişinin isteği ve Bakanlık izni ile kurulmaktadır. Kurulacak bölgede bir mesleğe yönelik yeterli sayıda emlak işletmesi bulunmuyorsa diğer esnaf işletmeleri hep birlikte Esnaf ve Sanatkârlar Odası kuruluşunda yer alır. Bu nedenle bütün il ve ilçe merkezlerinde emlak odaları bulunmamasının nedeni budur.
Birlik nasıl kurulur?
Her il merkezinde bir esnaf ve sanatkârlar odaları birliği kurulması zorunludur. Birliğin bulunduğu il sınırları içindeki faaliyet gösteren odalar da birliğin üyesidir. Bütün odaların başkan ve yönetim kurulu üyeleri birliğin genel kurulunu oluşturur.
Oda kuruluşu için yeterli sayıda esnaf bulunmayan yerleşim yerlerinde oda faaliyeti nasıl olur?
Kuruluş yeter sayısına ulaşılamadığı için oda kurulması mümkün olmayan yerleşim yerlerindeki esnaf ve sanatkârların kayıtları birlik marifetiyle tutulabilir. Esnaf ve sanatkârlara odalarca verilen hizmetler, ilçelerde şube açmak suretiyle birlik tarafından verilebilir.
Büyükşehir statüsündeki iller ile diğer illere bağlı ilçelerde kurulu oda bulunmaması durumunda, bu ilçelerdeki esnaf ve sanatkârların kayıt edilecekleri oda ile bu odaların çalışma bölgesi Bakanlık tarafından belirlenir.
Odalara kimler üye olabilir?
Türkiye'de sanat ve ticaret yapan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile yabancı ülke vatandaşları üye olurlar.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki odalara kayıtlı olanlar üye olamaz. Örneğin, Ticaret Odasına kayıtlı bir emlak işletmesi aynı anda esnaf odasına üye olamaz.
Odaların fesih sebepleri nelerdir?
a) Üye mevcudunun yüzden aşağıya düşmesi.
b) Bakanlıkça yapılacak uyarıya rağmen mevzuata aykırı genel kurul kararlarının iki ay içinde düzeltilmemesi.
c) Konfederasyonca tespit edilen yıllık zorunlu giderleri karşılayacak miktarda gelir sağlayamadığının birlik tarafından tespit edilmesi üzerine yapılacak yazılı uyarıya rağmen odanın mali durumunun bir yıl içinde iyileştirilememesi.
d) Odanın faaliyet alanına giren hususlardan aynı meslek koluna mensup esnaf ve sanatkârların zamanla ayrı oda kurmaları sonucu, kalan üye sayısının ikiyüz den aşağı düşmesi.
Odalar yukarıda yazılı sebeplerle Bakanlığın teklifi üzerine yetkili asliye hukuk mahkemesi kararıyla fesih olunur.
Oda, birlik, federasyon ve konfederasyon başkan ve üyelerine maaş ödeniyor mu?
Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının yönetim kurulu üyelerinin huzur hakları, yönetim kurulu başkanı ve başkan vekilleri ile denetim kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek aylık ücretler ile merkez dışından genel kurul, başkanlar kurulu, yönetim kurulu, denetim kurulu ve disiplin kurulu toplantılarına katılacak üyelere ve bunların görevlendirilmelerinde ödenecek yolluk ve konaklama ücretleri, aşağıda belirtilen hadleri aşmamak kaydıyla ilgili esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının genel kurullarınca belirlenmektedir.
a) Yönetim Kurulu başkanlarına;
Odalarda üye sayısı 100-500 olan odalarda asgari ücret, 501-1500 olan odalarda asgari ücretin iki katı, 1501-3000 olan odalarda asgari ücretin üç katı, 3001-10000 olan odalarda asgari ücretin dört katı, 10001 ve daha fazla üyesi olan odalarda asgari ücretin beş katı,
Birliklerde üye oda sayısı 25'e kadar olanlarda asgari ücretin üç katı, 26-50 olanlarda asgari ücretin dört katı, 51-100 olanlarda asgari ücretin beş katı, 101-150 olanlarda asgari ücretin altı katı, 151 ve daha fazla olanlarda asgari ücretin yedi katı,
Federasyonlarda üye oda sayısı 50'ye kadar olanlarda asgari ücretin beş katı, 51-100 olanlarda asgari ücretin altı katı, 101 ve daha fazla olanlarda asgari ücretin yedi katı,
Konfederasyonda genel başkana asgari ücretin on katı,
b) Yönetim Kurulu başkan vekillerine; (a) bendinde belirtilen miktarların 2/4'ü,
c) Denetim Kurulu üyelerine; (a) bendinde belirtilen ücretlerin 1/4'ü,
d) Disiplin Kurulu üyelerine; (a) bendinde belirtilen ücretlerin 1/4'ü,
Aylık ücret,
e) Aylık ücret almayan yönetim kurulu üyelerine katıldıkları toplantı başına (a) bendinde belirtilen ücretlerin 1/5'i huzur hakkı alırlar. Bu ücretler brüt asgari ücret üzerinden net olarak ödenir.
Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının yetkili organ üyelerinin yurt içi harcırahları, asgari ücretin 1/5'inden, yurt dışı harcırahları ise en yüksek Devlet memuruna ödenen günlük harcırahtan fazla olamaz.
Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarında birden fazla organda görevli olanlar, bu görevlerine ait ücretlerden yüksek olanı alırlar. Organ üyeleri, meslek kuruluşları iştiraklerinden en fazla birinden ücret alabilirler.
Aylık ücret alanlara huzur hakkı ödenmez.
Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları personelinin işe alınmalarına ve ücretlerinin belirlenmesine yönetim kurulu karar verir.
Odalara kayıt ve aidatlar nasıl belirlenir?
Oda üyeliği yıllık aidat ile oda üyeliğine ilk kayıt yapılması sırasında ödeyeceği kayıt ücreti, asgari ücretin onda birinden az, yarısından fazla olamaz. İlk kayıt yapıldığı yıl yıllık aidat alınmaz.
Esnaf ile müşterisi arasında oluşan sorunlar nereye iletilir?
Bağlı olduğu oda başkanlığına veya Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliğine iletilir.
Mesleki ahlak ve kurallara uymayan esnaf hakkında soruşturmayı neresi yapar?
Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği uhdesinde bulunan disiplin kurulu tarafından soruşma yapılır.
Oda üyelerine birlik disiplin kurulunca verilecek cezalar şunlardır:
a) Uyarma cezası: Meslek şeref ve haysiyetine uygun düşmeyen hareketleri olan, odaya olan üyelik görev ve yükümlülüklerini yerine getirmeyen, üyesi olduğu oda ve diğer esnaf ve sanatkâr meslek kuruluşlarının itibarını zedeleyici fiilde bulunan ve sözler sarf eden, müşteri veya diğer kişilerle olan ilişkilerinde terbiye ve nezakete aykırı davranışlarda bulunan üyenin, meslekî faaliyetinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Üye, bir yıl içinde uyarma cezası gerektiren fiili tekrarlaması halinde kınama cezası ile tecziye edilir.
b) Kınama cezası: Müşterilerine ve diğer kişilere olan taahhütlerini yerine getirmeyen veya bunlara karşı haksız ithamda bulunan, müşterilerini ve diğer kişileri kandıran, nizami ölçü ve tartı aletlerini bilerek kullanmayan üyeye meslekî faaliyetinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Üye, bir yıl içinde kınama cezasını gerektiren fiili tekrarlaması halinde para cezası ile tecziye edilir.
c) Para cezası: Üyenin, Bakanlık, o yer idare amiri, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları tarafından mevzuata uygun olarak alınmış kararlara aykırı hareket etmesi ve mükerrer kınama cezası almasından dolayı, para cezası ile cezalandırılmasıdır. Para cezaları birliğe gelir kaydedilir. Verilecek para cezası 61 inci maddeye göre belirlenen yıllık aidatın iki katıdır. Üyenin para cezası verilmesini gerektiren eylem ve davranışlarının, aynı eylem ve davranış olmasına bakılmaksızın bir yıl içinde tekrarında, verilecek ceza yıllık aidatın beş katı olarak uygulanır.
d) Geçici veya uzun süreli oda üyeliğinden çıkarma cezası: Üyenin, esnaf ve sanatkâr sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde, huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozucu eylem ve davranışlarda bulunması karşısında oda üyeliğinden geçici veya uzun süreli olarak çıkarılması, bu süre içerisinde meslekî faaliyetini yürütememesidir.
Geçici çıkarma cezası bir aydan az, altı aydan fazla; uzun süreli çıkarma cezası altı aydan az, iki yıldan fazla olamaz.
Daha fazla bilgi için Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu'nu inceleyebilirsiniz.
KAYNAKLAR:
Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu
===================================
SİZLERDEN GELEN SORULAR VE CEVAPLAR
Emlak işletmeleri ticari faaliyette bulunabilmesi için aşağıdaki sıralamaya göre belirtilen belgeleri almak zorundadır.
- Vergi dairesine kayıtlı olmak.
- Esnaf ve Sanatkâr Sicili Müdürlüğü ile esnaf veya Ticaret Odasına kayıtlı olmak.
- Belediye iş yeri açma ruhsatı almış olmak. (İş yeri en az 20 m2 olacak.)
- Ticaret Bakanlığından taşınmaz ticareti yetki belgesi almış olmak.
Soru: Gerekli belgeleri tamamlayıp iş yeri açan bir emlak işletmesi Ticaret Bakanlığından taşınmaz ticareti yetki belgesi almamışsa ticari faaliyette bulunabilir mi?
Cevap: Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında ticari faaliyette bulunamaz.
Soru: Emlak işletmesinde çalışan emlak danışmanları odalara üye olabilir mi?
Cevap: Vergi mükellefi veya vergiden muaf olarak ticari faaliyette bulunuyorsa esnaf odasına kayıt olabilir.
Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu
Üyelik şartları
Madde 7- Oda üyeliği için aşağıdaki şartlar aranır:
a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak veya yabancı devlet tabiiyetinde bulunmakla beraber Türkiye'de sanat ve ticaret yapıyor olmak.
b) Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmak.
c) Vergi mükellefi olmak ya da vergiden muaf olmak.
d) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki odalara kayıtlı olmamak.
Soru: Emlak işletmesini kurmuş ancak Ticaret Bakanlığından taşınmaz ticareti yetki belgesi almamış bir işletme odaların yetkili kurullarına aday olabilir mi, seçilebilir mi, oy kullanabilir mi?
Cevap: Yasal olarak bir engel bulunmamaktadır.
Soru: Bir emlak işletmesi Ticaret Odası ile Emlak odasına üyeliği bulunması halinde hangi üyelik geçerlidir?
Cevap: Tespit edilmesi halinde ilgili üyeye gerekli tebligat yapılır ve 15 gün içinde tercih yapması talep edilir. Tercih yapmamışsa tebligatı yapan oda tarafından üyeliği silinir.
Soru: Tüzel kişiler esnaf odasına üye olabilir mi?
Cevap: Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun 3/a maddesi “a) Esnaf ve sanatkâr: İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dâhil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri,” olarak tanımlamıştır.
Yine 6. Maddesin son fıkrasında; “Esnaf ve sanatkârlar odasına kayıtlı olanlar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki ticaret ve sanayi odasına, ticaret odasına, sanayi odasına, deniz ticaret odasına; bu odalara kayıtlı bulunanlar ise esnaf ve sanatkârlar odasına kaydedilemezler. Sermaye şirketlerinin ortakları, başkaca esnaf ve sanatkârlık faaliyeti olmadıkça, sadece şirket ortaklığı sebebiyle hiçbir şekilde esnaf ve sanatkârlar odalarına üye kaydedilemezler.”
Yukarıda belirtilen hükümler kapsamında tüzel kişilerin esnaf ve sanatkârlar odasına üye olamayacaklarını değerlendiriyorum.
Soru: Gayrimenkul ve konut değerleme uzmanları emlakçılık yapabilir mi?
Cevap: Sermaye Piyasasında Faaliyette Bulunacak Gayrimenkul Değerleme Kuruluşları Hakkında Tebliğ (III-62.3) kapsamında emlak komisyonculuğu yapamazlar.
Soru: Gayrimenkul ve konut değerleme uzmanları nereye üye olabilir?
Cevap: Gayrimenkul değerleme uzmanları Türkiye Değerleme Uzmanları Birliğine (TDUB) üye olmaları zorunludur. Konut değerleme uzmanları için üye olma zorunluluğu bulunmamaktadır. (Tüzel kişilik olarak kurulan değerleme şirketleri bulundukları yer Ticaret Odalarına kayıtlı olup oda kapsamında yapılan meslek komiteleri seçimlerinde aday olabilirler.)
Soru: Ticaret Odası emlak komitesi nedir?
Cevap: 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar Kanununun 13. Maddesi kapsamında Ticaret Odasında faaliyet gösteren bir meslek komitesidir.
Emlak meslek komitesi, mesleklerine ait işler hakkında, meclis veya yönetim kurulu tarafından bilgi istenmesi halinde, bu konuda araştırma yapmak ve istemi cevaplandırmak gibi görevleri yaparlar.
Soru: Ticaret Odası emlak komitesi üyelerine ücret ödeniyor mu?
Cevap: Komite üyelerine net aylık miktarı brüt asgarî ücret tutarını geçmeyecek şekilde huzur hakkı ödenmektedir. Ayrıca meslek komiteleri, yönetim kurulu ve meclis üyelerine iştirak edecekleri toplantılar için genel kurul tarafından kabul edilmiş huzur hakkı verilebilir
