Glutensiz beslenme, günlük beslenme programından gluten içeren besinlerin tamamen çıkarılmasıdır.
Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda ve birçok işlenmiş, paketlenmiş gıda ürününde bulunan bir proteindir. Gluten, hamurun kabarmasını, elastikiyet kazanmasını sağlar. Sağlıklı insanlarda bile gluten tamamen sindirilemeyebilir ve bazı bireylerde hassasiyet oluşturabilir.
Genel olarak, glutensiz beslenme çölyak hastalarının uyguladığı bir beslenme modelidir. Çölyak hastalığı, glutenin neden olduğu otoimmün bir hastalıktır. İnce bağırsaklarda inflamasyona, ince bağırsak bariyerinin bozulmasına ve emilim bozukluklarına neden olabilir. Bu hastalığın tek ve kesin tedavisi glutensiz beslenme uygulamaktadır. Çölyak hastaları ömür boyu glutensiz beslenmeyi sürdürmelidir.
Çölyak hastaları ve gluten duyarlılığı olan bireylerin yanı sıra vücut ağırlık kaybı, nörolojik hastalıklar, otizm vb. hastalıklarda glutensiz beslenme uygulanabilir, ancak bunun bilimsel olarak kanıtlanmış bir etkisi yoktur.
Glutensiz besinler, kurubaklagiller, mısır, pirinç gibi tahıllar, meyveler, sebzeler, kuruyemişler, süt ve yoğurt, bitkisel yağlar, su, kahve, maden suyu gibi içecekler, karabuğday, kinoa, amarant, sorghum, akdarı, darı, keten tohumu, chia, teff, vb. besinler gluten içermeyen besinlerdir. Yani bakıldığında arpa, buğday ve çavdar dışındaki besinler glutensiz besinlerdir.
Glutensiz Beslenme ile Ağırlık Kaybı Sağlanabilir Mi?
‘’Glutensiz beslenme ile ağırlık kaybetmek mümkün mü?’’ sorusu sıkça sorulan bir sorudur. Aslında bakıldığında bu sorunun çıkış noktası glutensiz beslenmenin simit, poğaça, pasta, börek vb. rafine karbonhidratları içermemesidir. Bu besinleri diyetten çıkararak daha kompleks karbonhidratlar olan karabuğday, kinoa gibi tahılların, sebzelerin, kurubaklagilerin ve keten tohumu, chia gibi besinlerin diyete eklenmesiyle beslenmenin lif ve besin öğesi içeriği çeşitlendirilebilir ve enerji alımı azaltılabilir. Böylelikle de ağırlık kaybı gerçekleşebilir. Ancak dikkatli olunması gereken bir nokta, glutensiz beslenmenin kontrolsüzce yapılması durumunda ağırlık kazanımına neden olabileceğidir.
Peki, Glutensiz Beslenmeli Miyiz?
Glutensiz beslenme, çölyak hastalığı tanısı almış veya gluten hassasiyeti olan bireyler için uygulanması daha sağlıklı bir beslenme modelidir. Ancak sağlıklı bireylerde sürdürülebilir bir beslenme modeli değildir. Uzun vadede bazı vitamin (B1,B2, B3 vitaminleri), mineral eksiklikleri (demir, çinko vb. mineraller) ortaya çıkabilir, tekrardan glutenli beslenme gerçekleştiğinde sindirim sistemi sorunları yaşanabilir. Glutensiz beslenme için mutlaka bir uzman bir diyetisyenden destek almanızı tavsiye ederim.
İyi günler dilerim.
Diyetisyen Rabia Yücel
